سؤال: محضر فقیه مکرم حضرت آیت الله العظمی بیات زنجانی دامت برکاته ضمن عرض سلام؛ سؤالات زیر به محضرتان ارسال می گردد. ۱. آیا اعتراف در محیط زندان و تحت شکنجه های جسمی و روحی اعم از انفرادی و امثالهم، در جریان صدور حکم قطعی برای فرد متهم معتبر است؟ فرض سؤال در حالی است که متهم بارها و بارها تمام اعترافات خود را در دادگاه و در حضور قاضی محترم کذب محض اعلام کرده باشد؟ ۲. صدور حکم قطعی بر مبنای شهادت ضد و نقیض شهود و در حالی که هیچ مدرک معتبر دیگری دال بر ارتکاب جرم توسط متهم وجود نداشته باشد، چه نوع حکمی است؟ ۳. صدور حکم قطعی در باب مسائل تخصصی همچون طب، مهندسی، فضای مجازی (اینترنت) و … بدون تایید کارشناس معتمد دادگستری رشته مربوطه در باب وقوع جرم معتبر است؟ ۴. آیا حکم محاربه در مورد فضای مجازی (اینترنت) با مخاطب خاص و معدود اعتبار دارد؟

با سلام و تحیت؛
پاسخ سؤال اول: کمااینکه بارها تصریح کرده ام در لسان فقهای عظام، از خود زندان به عنوان “عذاب” یاد شده است چه رسد به شکنجۀ در زندان که در حقیقت شکنجه در شکنجه است؛ با این مقدمه باید تصریح کرد فقهای عظام اعتراف در داخل زندان را حجت ندانسته و برای آن اعتبار قائل نیستند و برای معتبر بودن اعتراف خارج از زندان نیز مقدماتی قائل شده اند که شامل فرض سؤال نمی شود.
پاسخ سؤال دوم: اعتبار شهادت شهود، شروطی دارد که فقهای عظام در کتابهای فقهی آنها را ذکر کرده اند و مطابق با آن شروط، صدور حکم بر فروض ذکر شده در سؤال فاقد اعتبار است.
پاسخ سؤال سوم: طبعاً در مواردی از این قبیل، موضوع شناسی شرط مهمی برای صدور حکم است و قاضی – که البته مطابق با نظر اینجانب باید مجتهد مطلق باشد – باید از کارشناس یا همان موضوع شناس به عنوان مشاور برای صدور حکمش استفاده کند. این موضوع طبیعی به نظر می رسد که برای اظهارنظر پیرامون مسائل تخصصی، باید به کارشناس خبره و معتمد مراجعه کرد و نظر وی را در صورت اطمینان، حجت قرار داد و اگر فردی ولو مجتهد، پیرامون موضوعی اظهار نظر کند که در آن تخصصی ندارد، نظرش فاقد اعتبار است.
پاسخ سؤال چهارم: کمااینکه در پاسخ به سؤالی مفصلاً پیرامون محاربه بحث کرده ام،  محارب، محاربه و حراب، اگرچه در اصطلاح فقیهان معنای مصطلحی خاصی دارد لیکن به همان معنای لغوی بکار برده شده و در همان معنای جنگ و مخالفت استعمال شده است. با مداقه در فتاوای علمای بزرگی از قبیل قاضی ابن برّاج از اعلام قرن چهار و پنج هجری، در کتاب ارزشمند خود المهذّب: جلد ۲ص۵۵۳؛ شهید ثانی در شرح لمعه: ج ۹، ص۲۹۰، با حاشیه مرحوم کلانتر؛ محقق اردبیلی در کتاب زبده البیان ص۶۶۴؛ شیخ محمد حسن صاحب جواهر در کتاب جواهر الکلام ج۴۱، ص۵۶۴؛ سبزواری در مهذب الاحکام ج۲۸، ص ۱۱۸؛ ابن ادریس حلی در سرائر ج۳، ص۵۰۵ و … می توان تصریح کرد که محاربه، دارای این شرایط بوده و در غیر این صورت ها، قابل اثبات نیست:
1- شخص از اسلحه متعارف استفاده کند ۲- استفاده از اسلحه برای ارعاب مردم باشد ۳- این ارعاب به قصد ایجاد فساد در جامعه صورت گیرد ۴- در صورتی که طرف از اهل ریبه و معروف به خباثت، خبث سریره و شرارت باشد، شب یا روز اگر بطور مسلّح ظاهر شود و موجب ناامنی گردد، می توان گفت همینکه اینگونه در ملأ عام ظاهر می شود از مصادیق محاربه است ۵- گرفتن اسلحه برای تمرین و امثال ذلک نباشد ۶- از باب مناسبت حکم و موضوع، می توان گفت محارب کسی است که در خود شأنیت محاربه با خدا و رسولش و افساد فی الارض را داشته باشد، بنابراین اگر کسی و یا کسانی دست به سلاح برده و ظاهر هم بکنند ولی این امر مشخص باشد که این شانیت را نداشته اند که بتوانند در مردم ایجاد رعب و وحشت کنند و موجب فساد در زمین گردند، از امثال محاربه نیست ۷- و نیز از همین جا باید گفت انگیزه محاربان جنگ با خدا، رسولش، افساد فی الارض و ایجاد ناامنی عمومی است تا از این طریق اموال مردم را بطور علنی تصاحب کرده و غارت کنند و مردم از ترس جان و ناموسشان، دست از اموالشان بشویند. پس در مورد دست بردن به سلاح اگر برای تمرین باشد و یا تنها برای اخافه شخص خاصی صورت گیرد، بطوری که از وی حساب ببرند بدون اینکه قصد قتل، غارت اموال، تجاوز بنفوس و اعراض داشته باشند، محارب صدق نمی کند.
در نتیجه مسائل مربوط به فضای مجازی و اینترنت موجود که در آن عنوان استفاده از سلاح صدق نمی کند، تخصصاً از عناوین محاربه و افساد فی الارض خارج است.