سئوال: فردی ۶۰،۰۰۰ سهم از مجموع ۱۰۰،۰۰۰ سهم یک شرکت سهامی (۶۰ درصد) را در ابتدای سال ۸۷ به قیمت ۶ میلیون تومان با مال مخمس خریداری می کند. قصد وی از خرید این سهام کنترل بر فعالیت های شرکت و استفاده از سود شرکت می باشد و نه استفاده از ترقی قیمت سهام. این شرکت در امور تجاری فعالیت دارد و سهام آن در بازار خرید و فروش می شود. در انتهای سال ۸۷ (سر سال خمسی) قیمت بازار هر سهم ۱۲۵ تومان می شود. بنابراین قیمت مجموع سهام وی ۵/۷ میلیون تومان می گردد. همچنین در این زمان شرکت ۵/۱ میلیون تومان سود نقدی به وی پرداخت می کند. در این تاریخ طبق گزارش های مالی شرکت، درآمد مازاد شرکت پس از کسر هزینه های آن (سود خالص خمسی) ۱۰ میلیون تومان محاسبه شده است. شایان ذکر است که ۵/۲ میلیون تومان از این سود بین سهامداران توزیع شده است که سهم وی، ۵/۱ میلیون تومان شده است. سؤال ۱. وی برای پرداخت خمس درآمد حاصله از این شرکت، چگونه باید عمل کند ؟ الف. آیا وظیفه وی تنها پرداخت خمس سود نقدی توزیعی است که در این حالت موظف به پرداخت ۳۰۰ هزار تومان (۲۰% * ۱،۵۰۰۰۰۰) است. ب. یا اینکه وظیفه وی پرداخت خمس افزایش قیمت سهام در بازار به علاوه سود نقدی توزیعی است که در این حالت موظف به پرداخت ۶۰۰ هزار تومان (۲۰% * ۳،۰۰۰،۰۰۰) است. ج. یا اینکه باید خمس سهم خود از سود شرکت را پرداخت کند که در این حالت سهم وی از سود شرکت ۶،۰۰۰،۰۰۰ تومان (۶۰% * ۱۰،۰۰۰،۰۰۰) است که خمس آن ۲/۱ میلیون ریال (۲۰% * ۶،۰۰۰،۰۰۰) می گردد. د. حالت چهارمی نیز متصور است و آن اینکه وی علاوه بر خمس سهمش از سود شرکت (۲/۱ میلیون تومان)، باید خمس افزایش قیمت سهام در بازار (۳۰۰ هزار تومان) را نیز بپردازد که در این حالت مجموعاً ۵/۱ میلیون تومان باید بپردازد. سؤال ۲. اگر قصد وی از خرید سهام شرکت، تجارت با سهام مذکور و استفاده از ترقی قیمت آن باشد، پاسخ سؤال قبل چگونه خواهد بود ؟ سؤال ۳. آیا مدیران شرکت می¬توانند خمس سود شرکت را به مبلغ ۲ میلیون تومان (۲۰% * ۱۰،۰۰۰۰۰۰) پرداخت نمایند که در نتیجه ۸ میلیون تومان مابقی نیز مخمس می شود و همه ساله نیز اینگونه عمل نمایند. به عبارت دیگر، آیا می توان این شرکت را که شخصیت حقوقی مستقلی دارد، در پرداخت خمس، همچون افراد حقیقی فرض نمود ؟